ترکیب تیمها و تعداد نفرات
در هندبال، هر تیم متشکل از ۷ بازیکن است که شامل یک دروازهبان و ۶ بازیکن در زمین میشود. بازیکنان میتوانند به صورت آزاد و نامحدود تعویض شوند. تعویض باید در ناحیه مشخصی انجام شود تا خطایی رخ ندهد. تیمها باید دستکم پنج بازیکن فعال در زمین داشته باشند. کمتر از این تعداد، باعث توقف بازی میشود. دروازهبان وظیفه حفاظت از دروازه را دارد و قابل تعویض است. خطا در تعویض ممکن است باعث دریافت کارت یا جریمه شود. تیمها معمولاً چند بازیکن ذخیره دارند. همکاری میان بازیکنان نقش کلیدی در موفقیت تیم دارد.
2. زمانبندی مسابقه
مسابقه هندبال از دو نیمه ۳۰ دقیقهای تشکیل شده است. میان نیمهها، بازیکنان ۱۰ دقیقه استراحت دارند. در مسابقات حساس و مساوی، دو وقت اضافه ۵ دقیقهای برگزار میشود. اگر باز هم نتیجه مساوی بماند، به پنالتی رجوع میشود. زمانسنجی بازی با داوران است. مربیان در مجموع سه تایماوت ۶۰ ثانیهای مجاز هستند. هر تیم در یک نیمه فقط یک بار میتواند درخواست توقف کند. تعویض بازیکن باعث توقف زمان نمیشود. تایماوتها باید به موقع درخواست شوند.
3. خطاهای رایج و مجازاتها
رفتارهای غیرقانونی مثل هل دادن، گرفتن یا زدن بازیکن خطا محسوب میشود. داور ابتدا ممکن است به بازیکن تذکر یا کارت زرد نشان دهد. اگر خطا تکرار شود، بازیکن برای دو دقیقه اخراج میشود. سه بار اخراج موقت یعنی پایان بازی برای آن بازیکن. برخی تخلفات شدید بلافاصله باعث کارت قرمز میشود. در شرایط خاص، داور از کارت آبی برای گزارش رسمی استفاده میکند. هدف از جریمهها، کنترل بازی و حفاظت از سلامت بازیکنان است. احترام به داور از اصول مهم هندبال است. جریمهها تأثیر روانی بر روند بازی دارند.
4. شرایط گل زدن
برای شمارش یک گل، توپ باید کاملاً از خط دروازه عبور کند. بازیکنان جز دروازهبان حق ورود به محوطه ۶ متری را ندارند. پرتاب در حال پرش از بیرون این ناحیه مجاز است. اگر بازیکن در هوا گل بزند و قبل از فرود وارد محوطه شود، گل پذیرفته است. لمس توپ با پا برای زدن گل ممنوع است. مهار توپ توسط دروازهبان با هر بخشی از بدن مجاز است. توپهایی که کاملاً وارد دروازه نشوند، گل محسوب نمیشوند. داور تصمیم نهایی درباره گل را با سوت اعلام میکند. تمرکز دروازهبان در مهار توپ بسیار مهم است.
5. قوانین حمل توپ و پاس
بازیکن نمیتواند بیش از سه قدم بدون دریبل بردارد. اگر دریبل را متوقف کرد، اجازه ادامه آن را ندارد. دریبل یعنی زدن توپ به زمین و گرفتن دوباره آن با دست. توپ را بیش از سه ثانیه در حالت سکون نمیتوان نگه داشت. پاسها باید سریع و با دید خوب انجام شود. استفاده از هر دو دست برای پرتاب توپ مجاز است. ارسال توپ به دروازهبان پس از عبور از خط میانی ممنوع است. بازیکنان حق استفاده از پا یا زانو برای کنترل توپ را ندارند. رعایت این قوانین باعث اجرای روان مسابقه میشود.
تعداد بازیکنان و ترکیب تیمها
هر تیم هندبال از ۷ بازیکن تشکیل میشود که شامل ۶ بازیکن میدانی و ۱ دروازهبان است. در طول بازی، تیمها مجاز به تعویض بازیکنان خود به صورت نامحدود هستند. این تعویضها باید از منطقه مخصوص تعویض انجام شوند. بازیکنان ذخیره باید آماده ورود فوری به زمین باشند. تیمها میتوانند با حداقل ۵ بازیکن بازی را ادامه دهند. اگر تعداد بازیکنان یک تیم به کمتر از ۵ نفر برسد، بازی متوقف خواهد شد. تعویض نادرست ممکن است با اخطار یا دو دقیقه جریمه همراه باشد. دروازهبان نقش مهمی در دفاع تیم دارد. تعویض دروازهبان نیز آزاد است، ولی باید در چارچوب قوانین انجام شود.
2. مدت زمان بازی و استراحتها
بازی هندبال در دو نیمه ۳۰ دقیقهای انجام میشود. بین دو نیمه ۱۰ دقیقه استراحت در نظر گرفته میشود. در صورت تساوی در بازیهای حذفی، دو وقت اضافه ۵ دقیقهای برگزار میشود. اگر باز هم نتیجه مساوی باشد، به ضربات پنالتی روی میآورند. زمان بازی فقط در هنگام توقف رسمی متوقف میشود. مربیان هر تیم مجاز به گرفتن سه وقت استراحت ۱ دقیقهای در کل بازی هستند. تنها یک تایماوت در هر نیمه مجاز است. زمان در زمان تعویضها متوقف نمیشود. داوران مسئول مدیریت دقیق زمان هستند.
3. خطاها و جریمهها
هر گونه رفتار خشن یا غیرقانونی در هندبال به عنوان خطا محسوب میشود. بازیکن متخلف ممکن است اخطار شفاهی یا کارت زرد دریافت کند. در صورت تکرار یا خطای شدیدتر، دو دقیقه اخراج موقت اعمال میشود. سه اخراج دو دقیقهای به معنی اخراج دائم از بازی است. خطاهایی مانند گرفتن، هل دادن یا ضربه زدن به حریف رایج هستند. برخوردهای شدید ممکن است منجر به کارت قرمز مستقیم شود. داوران همچنین میتوانند کارت آبی بدهند که نشاندهنده گزارش ویژه برای بررسی بعدی است. جریمهها با هدف حفظ نظم و ایمنی بازیکنان اعمال میشوند. بازیکنان باید به تصمیم داور احترام بگذارند.
4. گلزنی و قوانین دروازه
برای ثبت گل، توپ باید بهطور کامل از خط دروازه عبور کند. بازیکنان نباید وارد منطقه ششمتری دروازهبان شوند. فقط دروازهبان حق دارد در این ناحیه فعالیت کند. بازیکن میتواند از بیرون منطقه پرش کرده و در هوا توپ را پرتاب کند، به شرطی که قبل از فرود وارد محوطه نشود. اگر توپ قبل از ورود کامل از خط، توسط مدافع دفع شود، گل محسوب نمیشود. توپ با پا زدن عمدی گل محسوب نمیشود. دروازهبان میتواند با هر بخشی از بدنش توپ را مهار کند. بازیکنان باید هنگام شوت، تعادل خود را حفظ کنند. داوران گل را با سوت تأیید میکنند.
5. قوانین پاس و دریبل
بازیکن اجازه دارد فقط سه قدم بدون دریبل بردارد. پس از توقف دریبل، بازیکن نمیتواند دوباره دریبل کند. دریبل کردن یعنی توپ را با یک دست به زمین کوبیدن و گرفتن مجدد آن. نگه داشتن توپ بیش از ۳ ثانیه بدون حرکت یا پاس، خطا محسوب میشود. پاس دادن باید سریع و در محدوده دید باشد. پرتاب توپ با هر دو دست نیز مجاز است. پاس به عقب مجاز است، اما بازگشت توپ به دروازهبان پس از عبور از نیمه ممنوع است. بازیکنان نباید با زانو یا پا توپ را کنترل کنند. رعایت این قوانین برای حفظ ریتم بازی ضروری است.
ترکیب تیم و تعویضها
هر تیم شامل ۷ بازیکن در زمین است که یکی از آنها دروازهبان است. تیمها مجازند بازیکنان ذخیرهای داشته باشند که در طول بازی به دفعات تعویض شوند. تعویضها باید از ناحیه خاصی انجام شوند و عدم رعایت این موضوع موجب جریمه میشود. بازیکنان تعویضی باید هماهنگ وارد زمین شوند. تعویضهای نادرست ممکن است اخراج موقت بازیکن را به همراه داشته باشد. فردی که اخراج میشود باید ۲ دقیقه بازی نکند. جایگزینی این بازیکن پیش از پایان زمان اخراج مجاز نیست. پس از گذشت زمان اخراج، بازگشت فقط با تایید داور انجام میپذیرد. اجرای صحیح تعویضها نیازمند تمرین و دقت است.
۲. زمان بازی و تایم اوتها
هر مسابقه هندبال در دو نیمه ۳۰ دقیقهای برگزار میشود. بین دو نیمه ۱۰ دقیقه استراحت برای بازیکنان در نظر گرفته شده است. در بازیهای حساس، در صورت تساوی وقت اضافه وجود دارد. وقت اضافه شامل دو نیمه ۵ دقیقهای است. تیمها میتوانند در هر نیمه یک تایم اوت ۶۰ ثانیهای بگیرند. این زمان برای تنظیم برنامه تیمی و استراحت مناسب است. در صورت نیاز، در وقت اضافه نیز امکان گرفتن وقت استراحت وجود دارد. در بازیهای مساوی نهایی، ضربات پنالتی تعیینکننده برندهاند. برنامهریزی زمانی تأثیر زیادی بر عملکرد تیم دارد.
۳. خطاها و محرومیتها
تماسهای غیرمجاز از قبیل کشیدن لباس یا هل دادن خطا محسوب میشود. داور بر اساس شدت برخورد تصمیمگیری میکند. خطاهای سبک با خطای آزاد جبران میشوند. خطاهای شدید ممکن است به اخراج موقت یا دائمی منجر شوند. سه اخراج موقت موجب خروج همیشگی بازیکن از مسابقه میشود. خطاها بر روند بازی تأثیر منفی میگذارند. داوران باید با دقت برخوردها را بررسی کنند. بازیکنان باید نظم را حفظ و رفتار ورزشی داشته باشند. احترام به قوانین و داور از الزامات بازی حرفهای است.
۴. قوانین مربوط به توپ و گل
برای زدن گل، توپ باید با دست پرتاب و کاملاً از خط دروازه عبور کند. استفاده از پا برای کنترل یا گلزنی ممنوع است. بازیکنان مجاز به برداشتن سه قدم بدون دریبل هستند. نگه داشتن توپ بیش از ۳ ثانیه خطا به شمار میرود. در هنگام پرتابهای آزاد یا کرنر، موقعیت پا بسیار مهم است. پای پرتابکننده باید ثابت بماند. قوانین هندبال بر نظم و سرعت بازی تأکید دارند. بازیکنان باید با مهارت بالا این قوانین را رعایت کنند. بیتوجهی به قوانین باعث از دست رفتن فرصتها میشود.
۵. وظایف داوران و ناظران
هر مسابقه هندبال توسط دو داور اداره میشود. آنها با همکاری نزدیک همه وقایع را بررسی میکنند. اختیارات داوران شامل تشخیص گل، خطا، تعویض و وقت است. ناظران کنار زمین نیز بر عملکرد کلی نظارت دارند. در اختلاف نظرها، ناظر میتواند تصمیم نهایی را بگیرد. داور باید آگاه، بیطرف و منصف باشد. آموزش مداوم کیفیت قضاوت داوران را افزایش میدهد. رفتار مناسب تیمها با داور، سطح مسابقه را بالا میبرد. هدایت مسابقه با سوت، از وظایف اصلی داوران است.
هندبال از گذشته تا امروز
ریشههای هندبال به بیش از یک قرن پیش بازمیگردد. این ورزش ابتدا در اروپا، مخصوصاً آلمان و دانمارک رواج یافت. نخستین مسابقات در فضای باز برگزار میشدند. با گذشت زمان، نسخه سالنی آن محبوبتر شد. در دهه ۳۰ میلادی، فدراسیون جهانی هندبال تأسیس گردید. هندبال برای نخستین بار در المپیک ۱۹۳۶ حضور داشت. با توسعه آن، کشورهای بیشتری به این ورزش علاقهمند شدند. امروزه هندبال بخشی از برنامه رقابتهای بینالمللی است. تاریخچه آن سرشار از نوآوریها و افتخارات است.
۲. قواعد اصلی در هندبال
هر تیم از ۶ بازیکن و یک دروازهبان تشکیل میشود. زمان مسابقه در دو نیمه مساوی تقسیم میشود. توپ باید فقط با دست کنترل شود. بازیکن بیش از ۳ قدم نمیتواند با توپ حرکت کند. توپ را نیز فقط ۳ ثانیه میتوان نگه داشت. بازی خشن منجر به اخطار یا کارت زرد میشود. ضربات آزاد و پنالتیها در تصمیمات بازی تأثیرگذارند. تعویض بازیکن محدودیت زمانی ندارد ولی مکان خاص دارد. قوانین برای تضمین سلامت و کیفیت بازی تدوین شدهاند.
۳. رقابتهای بینالمللی در هندبال
مسابقات هندبال در سطوح ملی و باشگاهی برگزار میشود. جام جهانی هندبال یکی از معتبرترین آنهاست. تیمها ابتدا در گروهها دستهبندی میشوند. سپس وارد مراحل حذفی برای رسیدن به فینال میشوند. مسابقات قهرمانی قارهای نیز نقشی تعیینکننده دارند. لیگ قهرمانان اروپا یکی از پرتماشاگرترین رقابتهاست. تقویم سالانه مملو از مسابقات بینالمللی است. سیستم امتیازدهی استاندارد در همه مسابقات اجرا میشود. فدراسیون جهانی بر کیفیت برگزاری نظارت دارد.
۴. فیزیک بدنی در ورزش هندبال
بازیکنان باید از آمادگی بدنی کاملی برخوردار باشند. سرعت، چابکی و استقامت در آن بسیار مهم است. تمرینات شامل دویدن، وزنهزدن و تمرینات تکنیکی میشود. هماهنگی بین عضلات برای حرکات سریع الزامی است. پرشهای بلند و شوتهای دقیق قدرت زیادی میطلبد. تمرینهای خاصی برای هر پست در نظر گرفته میشود. تغذیه مناسب مکمل تمرینات ورزشی است. ریکاوری پس از تمرین برای پیشگیری از آسیب حیاتی است. بازیکن آماده، ستون تیم در میدان مسابقه است.